دیابت یا مرض قند یک بیماری مزمن و پیش رونده است. طبق آمار گرفته شده از سازمان بهداشت جهانی حدود 422 میلیون نفر در جهان و بیش از 5 میلیون نفر در ایران مبتلا به دیابت هستند. متاسفانه آمار ابتلا به بیماری با روندی تند در حال افزایش است. بهترین راه درمان و پیشگیری از این بیماری بالا بردن سطح اطلاعات عمومی است.
در این پست درباره بیماری دیابت، انواع آن علل ابتلا و روش های درمان و … صحبت شده است. همچنان به سوالاتی چون بیماری دیابت چرا شروع می شود؟ چه غذاهایی باعث بالا رفتن قند خون و دیابت می‌شود؟؟ پاسخ داده شده است. برای افزایش آگاهی خود و کمک به دوستان و آشنایان درگیر این بیماری تا انتهای مقاله با ما باشید.
بیماری دیابت چیست؟
دیابت یا مرض قند یک بیماری مزمن است. دیابت از آنجایی که شروع می شود که بدن فرد نسبت به انسولین مقاوم است. یعنی انسولین به میزان کافی تولید نمی شود یا بدن قادر به استفاده انسولین تولید شده نمی باشد، در نتیجه هومورن انسولین عملکرد خود را از دست می دهد و فرد مبتلا به دیابت می شود.
حال شاید سوال پیش آید که انسولین چیست؟
وظیفه اصلی هورمون انسولین، هدایت گلوکز به سمت سلول های بدن می باشد. این هورمون از غده پانکراس یا لوزالمعده جهت تنظیم قند خون ترشح می شود. هنگامی که قادر به انجام وظایف خود نباشد، گلوکز به جای ورود به سلول های بدن در خون انباشته شده تا حدی که سطح گلوکز در بدن بالا می رود و قند خون افزایش می یابد. در این حالت فرد به دیابت مبتلا شده است.
انواع دیابت
بر اساس میزان قند خون و علل آن، 5 نوع دیابت داریم:
دیابت نوع ۱
دیابت نوع 1 یک بیماری خود ایمنی بوده و به دیابت وابسته انسولین یا دیابت نوجوانان نیز شناخته می شود. این نوع مرض قند مادرزادی بوده و بیشتر در کودکان دیده می شود. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به سلول های تولید کننده انسولین حمله می کند، در ادامه در بدن هیچ هورمون انسولین جهت هدایت گلوکز خون، تولید و ترشح نمی شود و فرد مبتلا به دیابت می شود.
دیابت نوع ۲
دیابت نوع دوم یک بیماری است که بیشتر در بزرگسالان دیده می شود. در این بیماری انسولین در بدن ترشح می شود، اما قادر به انجام وظایف خود نمی باشد. متاسفانه به دلیل بی تحرکی و دریافت کالری بیش از حد، شیوع این بیماری در کودکان و نوجوانان پیدا کرده است.
بیماری دیابت نوع 2 نسبت به نوع1 شایع تر است.
دیابت بارداری
دیابت بارداری به دلیل تغییرات هورمونی رخ می دهد. این بیماری پیشتر در ماه های آخر بارداری در مادران تولید می شود. هورمون هایی توسط جفت تولید می شود و بر عملکرد انسولین تاثیر گذاشته و باعث مختل شدن عملکرد هورمون انسولین می شود.
پیش دیابت
پیش دیابت یک مرحله پیش از دیابت است. اگر نتایج آزمایش خون، قند خون را بالا نشان داده، اما به دیابت مبتلا نشده اید، یعنی خوش شانس بوده و می توانید آن را کنترل کنید.
دیابت بی مزه
دیابت بی مزه یک بیماری مادرزادی است. این بیماری به دلیلی اختلال در عملکرد غدد درون ریز ایجاد شده و درمانی ندارد. تشنگی بسیار و تکرر ادرار بیش از حد از جمله علائم این بیماری است.
تفاوت دیابت نوع یک و دو
دیابت نوع 1 و نوع 2 هر دو به دلیل اختلال در عملکرد هورمون انسولین ایجاد شده است. این دو بیماری دو تفاوت اصلی با هم دارند:
تفاوت 1: علل ایجاد دیابت
علل یا عوامل ایجاد کننده دیابت بسته به نوع آن متفاوت است. بیماری دیابت نوع 1 یک بیماری خود ایمنی بوده که بدن فرد اصلا قادر به تولید انسولین نمی باشد. در دیابت نوع 2 انسولین در بدن ترشح می شود، ولی بدن فرد مقاوم به انسولین می باشد.
تفاوت 2: شدت بروز علائم
علائم بیماری دیابت نوع 1 به سرعت و با شدت زیادی بروز کرده و پیشرفت می کند. درنوع دو برعکس، علائم به آرامی در طی چند سال بروز می کند.
علائم دیابت
علائم دیابت در انواع دیابت متفاوت است. در اینجا به رایج ترین علائم اشاره شده است:
- تکرر ادرار
- احساس تشنگی شدید و نوشیدن مایعات زیاد
- گرسنگی شدید
- خستگی زیاد
- اختلالات بینایی مانند تاری دید
- ترمیم به سختی زخم
- خشکی دهان
- کاهش وزن بی‌دلیل
علت دیابت
علل دیابت بسته به شرایط خانوادگی، عوامل محیطی و شرایط جسمی فرد متفاوت می باشد. همچنین علل دیابت بسته به نوع آن متفاوت است. در ادامه شایع ترین علت های شناخته شده بیان شده است:
- اضافه وزن و چاقی
- نداشتن تحرک
- سابقه خانوادگی
- بالا بودن سن
- بارداری
- فشار خون بالا
- چربی خون بالا
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- مبتلا به برخی بیماری های ویروسی
- رژیم غذایی نامناسب
تغذیه و دیابت
تغذیه نقش بسیار موثری در ابتلا به دیابت و همچنان درمان آن دارد. در صورت نداشتن رژیم غذایی مناسب و اضافه وزن بسیار احتمال ابتلا به این بیماری زیاد است. در صورت ابتلا به این بیماری نیز با رعایت رژیم غذایی و داشتن اصول غذایی به راحتی می توانید این بیماری را کنترل کنید.
بیشتر بخوانید: رژیم درمانی چرا اهمیت دارد؟
مواد غذایی و خوراکی مناسب برای بیماران دیابتی
نشاسته‌ها
- غلات کامل مثل برنج سبوبدار، جو دوسر، کینوآ
- سیب زمینی شیرین کبابی
- غذاهایی که با غلات کامل تهیه شده و شکر افزودنی ندارند
سبزیجات
- سبزیجات تازه مانند اسفناج، کلم پیچ به‌صورت خام یا مختصری بخارپز یا کبابی
- سبزیجات منجمد بخارپز
- سبزیجات کنسرو شده (در صورتی که نمک اضافی نداشته باشند)
میوه‌ها
- میوه‌ها بهتر است تازه مصرف شوند.
- میوه‌های منجمد یا کنسرو شده که شکر افزودنی نداشته باشند.
- مربا و مارمالاد کم شکر یا بدون شکر
پروتئین
- پروتئین‌های گیاهی مثل حبوبات، خشکبار خام و توفو
- ماهی یا غذاهای دریایی
- گوشت مرغ یا سایر پرندگان (ترجیحا بافت نرم، مانند بخش سینه و کم چرب و بدون پوست)
- تخم مرغ
لبنیات
- شیر یک و نیم درصد چربی
- ماست کم چرب
- پنیر کم چرب
نوشیدنی‌ها
- آب ساده که طعم دار نشده باشد یا آب گازدار
- چای تلخ شاید با یک برش لیمو
- قهوه بدون شیر یا با شیر کم چرب و شیرین کننده مجاز
تشخیص دیابت
بهترین روش تشخیص دیابت، آزمایش خون است. اگر شاخص توده بدنی بیشتر از 25 است، حتما اقدام به آزمایش خون کنید. هر چند وقت یکبار نیز چکاب دوره ای انجام دهید.
اگر بالای 45 سال سن هستید، حتما هر 3 سال تست غربالگری انجام دهید.
درمان دیابت
درمان دیابت بسته به نوع و شدت آن متفاوت است. بهترین راه درمان و پیشگیری از پیشرفت دیابت تغییر در سبک غذایی و رعایت رژیم غذایی است. در ادامه روش های دیگر در کنار رعایت رژیم غذایی گفته شده است.
کنترل و بررسی قند خون
حتما در هفته قند خون را بررسی کنید. تعداد دفعات و بررسی کنترل آن به شرایط بیماری شما و نظر پزشک بستگی دارد.
تزریق انسولین
تزریق انسولین بسته به شدت بیماری برای انواع دیابت، حتی دیابت بارداری تجویز می شود.
داروهای خوراکی
مصرف داروهای خوراکی در کنار انسولین به تنظیم سطح قند خون کمک می کند.
کاهش وزن و درمان چاقی
رعایت رژیم غذایی و تغییر سبک غذایی به درمان چاقی و کاهش وزن کمک می کند.
پیوند لوزالمعده
این روش درمان برای زمانیست که هیچکدام از روش های درمانی فوق در کاهش عوارض این بیماری نتیجه بخش نباشد.
مواردی مهم درباره دیابت:
علائم دیابت در زنان و مردان بطور کلی مشترک بوده و بر عملکرد جنسی زنان و مردان تاثیر گذاشته و اخلال ایجاد می کند.
علائمی چون شب اداری به طور پیوسته و زود رنجی از جمله علائم دیابت در کودکان می باشد.
بیماری دیابت عوارضی چون ناراحتی های کلیوی و نارحتی های قلبی و عروقی و… در پی دارد.
یکی از روش های تشخیص دیابت، دادن آزمایش دیابت است.
با ورزش کردن، رعایت رژیم غذایی و کنترل میزان مصرف کربوهیدرات از بیماران دیابتی مراقبت کنید.
نتیجه گیری:
بیماری دیابت یا مرض قند یک بیماری پیش رونده بوده که در اثر اخلال در عملکرد هورمون انسولین ایجاد می شود. این بیماری بسته به نوع آن بیشتر در بزرگسالان شایع است، ولی امروزه به دلیل بی تحرکی و عدم رعایت رژیم غذایی این بیماری در کودکان و نوجوانان نیز شیوع یافته است.
بیماری دیابت درمان قطعی نداشته و صرفا با رعایت اصول غذایی و تزریق انسولین قابل کنترل می باشد. جهت تشخیص داشتن این بیماری در صورت داشتن علائمی چون تشنگی بسیار، تکرر ادار و کاهش وزن ناگهانی حتما با تایید پزشک آزمایش خون جهت بررسی سطح قند خون دهید. برای تشخیص و درمان می توانید به دکتر بیان شریفی متخصص بیماری های داخلی مراجعه کنید.
